Hakaret kelime anlamı bakımından onur kırma, onura dokunma anlamlarıyla tarif edilmekle beraber Türk Ceza Kanunu’nda bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek hareketler olarak tanımlanmaktadır.
Hakaret suçu Tük Ceza Kanunu’nda Şerefe Karşı Suçlar başlığı altında düzenlenmiş olup 125 ile 131 maddeleri arasında düzenlenmiştir.
Hakaret suçu TCK m.131’ göre nitelikli hal ve kamu görevlisine karşı görevinden dolayı işlenen durumlar hariç olmak üzere şikayete bağlı suçlardandır. Suçun mağduru, faili ve fiili öğrendiği tarihten itibaren altı aylık şikayet süresi vardır. Altı ay geçtikten sonra şikayet hakkı ortadan kalkar. (TCK m.73/1-2) Şikayet hakkı en çok dava zamanaşımı süresi içinde kullanılmalıdır.
Ayrıca mağdur, şikayet etmeden önce ölürse, veya suç ölmüş olan kişinin hatırasına karşı işlenmiş ise; ölenin ikinci dereceye kadar üstsoy ve altsoyu, eş veya kardeşleri tarafından şikayette bulunulabilir.
Nitelikli hakaret suçunda şikayet süresi olmayıp, ihbar halinde Cumhuriyet Savcısı resen soruşturmayı başlatmak zorundadır.
Hakaret suçu uzlaştırma prosedürüne tabi suçlardan olup, uzlaşmanın soruşturma başında veya en geç kovuşturma evresinde yapılması gerekmektedir. Aksi halde kanuna aykırı işlem tesis edilmiş olur. İstisnai olarak kamu görevlisine ve cumhurbaşkanına yapılan hakaret suçları uzlaştırma prosedürüne tabi değildir.
Hakaret suçunda görevli mahkeme asliye ceza mahkemesidir.
Hakaret Suçu Nasıl Oluşur? Hangi Haller Hakaret Suçuna Sebebiyet Verir?
Hakaret suçuyla ilgili hangi sözler veya kelimelerin hakaret suçunu oluşturacağını saymak imkansızdır. Milyonlarca ihtimal karşısında kanunda açıkça sayılamayacağı aşikardır. Yargıtay’ın belirtmiş olduğu hususlar ışığında, mağdurun onurunu, şerefini, haysiyetini rencide edecek şekilde sarf edilen kötü sözler hakaret suçunu oluşturacaktır. İşbu sebeple hakaret suçlarında her olay için ayrı değerlendirme yapılmalı ve sarf edilen sözlerin rencide edici ağırlığına bakılmaktadır.
Hakaret suçu TCK m. 125/1’de düzenlenmiş olup maddeye göre;
‘’Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.’’
Ayrıca söz konusu maddede mağdurun gıyabında hakaretin cezalandırılabilmesi için fiilin en az üç kişiyle ihtilat ederek işlenmesi gerektiği açıkça belirtilmiştir.
TCK. M.125/2’ye göre ise mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi halinde, birinci bendin uygulanacağı hüküm altına alınmıştır.
Ayrıca hakaret suçunun;
- a) Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı,
- b) Dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı,
- c) Kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle,
İşlenmesi halinde, cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz şeklinde düzenlenmiş olup, cezanın belirlemesi açısından alt sınır öngörülmüştür.
Hakaret suçunun nitelikli hal olarak, alenen işlenmesi kanunda kabul edilmiş olup, alenen işlenmesi halinde cezanın altıda bir oranında arttırılacağı düzenlenmiştir.
Ayrıca hakaret suçunun kurul hâlinde çalışan kamu görevlilerine, görevlerinden dolayı hakaret edilmesi hâlinde suç, kurulu oluşturan üyelere karşı işlenmiş sayılır. Ancak, bu durumda zincirleme suça ilişkin madde hükümleri uygulanır.
İsnat edilen ve suç oluşturan fiilin ispat edilmiş olması halinde kişiye ceza verilmez. Bu suç nedeniyle hakaret edilen hakkında kesinleşmiş bir mahkûmiyet kararı verilmesi halinde, isnat ispatlanmış sayılır. Bunun dışındaki hallerde isnadın ispat isteminin kabulü, ancak isnat olunan fiilin doğru olup olmadığının anlaşılmasında kamu yararı bulunmasına veya şikayetçinin ispata razı olmasına bağlıdır. Örnek vermek gerekirse Mehmet arkadaşı Furkan’a ‘sen hırsızsın’ derse ve yargılama sonucunda Furkan’ın hırsızlık yaptığına dair kesinleşmiş bir mahkumiyet kararı oluşması halinde isnat ispatlanmış sayılır ve hakaret suçu oluşmaz. Fakat İspat edilmiş fiilinden söz edilerek kişiye hakaret edilmesi halinde, cezaya hükmedilir. (TCK m. 127)
Mağdurun Belli Edilmediği Hallerde Durum Ne Olacak? (TCK M.126)
Kimi zaman hakaret suçlarında mağdurun ismi açıkça belirtilmemiş olup üstü kapalı olarak hakaretler edilmektedir. Bu durum ispat ve cezalandırma açısından büyük hak kayıpları meydana getirebilmektedir. Fakat bahsettiğimiz durumla alakalı Türk Ceza Kanunu’nda düzenleme yapılmış ve hakaret suçunun işlenmesinde ismi açıkça belirtilmemiş veya isnat üstü kapalı geçiştirilmiş olsa bile, eğer niteliğinde ve ve mağdurun şahsına yönelik bulunduğunda duraksanmayacak bir durum varsa, hem ismi belirtilmiş ve hem de hakaret açıklanmış sayılacağı düzenlenmiş olup bu tarz durumların önüne geçilmiştir.
Haksız Fiil Karşısında Hakaret Edilmesinde Durum Ne Olacak? (TCK M. 129)
Günlük hayatta en çok karşılaşılan durumlardan biride karşı taraftan gelen herhangi bir haksız fiil veya saldırı karşısında karşı tarafa yöneltilen hakaret suçlarında durumun ne olacağıdır. Bu hususla ilgili kanun hakaret suçunun haksız bir fiile tepki olarak işlenmesi halinde, verilecek cezanın üçte birine kadar indirilebileceği gibi, ceza vermekten de vazgeçilebileceği düzenlenmiştir.
Ayrıca hakaret suçunun, kasten yaralama suçuna tepki olarak işlenmesi halinde, kişiye ceza verilmeyeceği de kanunun ikinci bendinde açıkça düzenlenmiştir.
Bu sebeple karşı taraftan başlayan haksız fiil veya saldırılar karşısında hakaret edilmesi halinde ceza alınmama veya cezada indirim yapılacağı kanunda düzenlenmiştir.
Hakaret Suçunun Karşılıklı Olarak İşlenmesinde Durum Ne Olacak? (TCK M.129/3)
Uygulamada en çok karşılaşılan bir diğer durumda karşılıklı hakaret edilmesi suretiyle işlenmesidir. Bu durumda TCK. m.129/3’te Hakaret suçunun karşılıklı olarak işlenmesi halinde, olayın mahiyetine göre, taraflardan her ikisi veya biri hakkında verilecek ceza üçte birine kadar indirilebileceği gibi, ceza vermekten de vazgeçileceği düzenlenmiştir.
Kişinin Ölümünden Sonra Hatırasına Hakaret Edilmesinde Durum Ne Olacak? (TCK M.130)
Bir kimsenin öldükten sonra hatırasına en az üç kişiyle ihtilat ederek hakaret eden kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Ceza, hakaretin alenen işlenmesi halinde, altıda biri oranında artırılır.
Bir ölünün kısmen veya tamamen ceset veya kemiklerini alan veya ceset veya kemikler hakkında tahkir edici fiillerde bulunan kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
HAKARET SUÇUYLA İLGİLİ YARGITAY KARARLARI
Hakaretin Aleniyet Arttırımı İçin Oluşması Gereken Şartlar
Yargıtay 18. Ceza Dairesi 2019/7473 E. , 2019/14807 K.
5237 sayılı TCK’nın 125. Maddesinin 1. fıkrasında; Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden … veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Mağdurun gıyabında hakaretin cezalandırılabilmesi için fiilin en az üç kişiyle ihtilât ederek işlenmesi gerekir.” hükmüne yer verilmiş, aynı Kanun’un 4. fıkrasında da “Hakaretin alenen işlenmesi halinde ceza altıda biri oranında artırılır.” hükmü düzenlenmiştir.
TCK’nın 125/4. maddesinde ağırlaştırıcı neden olarak öngörülen aleniyetin gerçekleşmesi için olay yerinde başkalarının bulunması yeterli olmayıp, hakaretin belirlenemeyen sayıda kişi ve herkes tarafından görülme, duyulma ve algılanabilme olasılığının bulunması, herhangi bir sınırlama olmaksızın herkese açık olan yerlerde işlenmesi gerekmektedir.
İnceleme konusu somut olayda; sanığın, mağdura sms göndermek ve telefonla aramak sureti ile hakaret ettiğinin kabulü karşısında; sanık hakkında koşulları oluşmadığı halde aleniyet artırımı yapılarak fazla ceza verilmesi hukuka aykırıdır.
Gıyapta Yapılan Hakaret Suçu İçin Gereken Şartlar
Yargıtay 18. Ceza Dairesi 2019/5672 E. , 2019/12433 K.
TCK’nın 125/1. maddesi uyarınca, gıyapta hakaret suçunun oluşması için, en az üç kişi ile ihtilat edilerek işlenmesinin gerektiği; olay tutanağı, iddianame anlatımı ve tüm dosya kapsamına göre; sanığın, katılan …’e devlet hastanesinde iken “o şerefsize gününü göstereceğim” şeklinde gıyabında gerçekleştirdiği hakaret eyleminde yalnızca tutanak mümziileri olan … ve …’nin olay yerinde bulunması nedeniyle “ihtilat” unsurunun gerçekleşmediği gözetilmeden, beraati yerine mahkumiyet kararı verilmesi…
Polise Karşı Yapılan Küfür
Yargıtay 18. Ceza Dairesi 2019/7961 E. , 2019/14709 K.
Somut olayda; katılan polis …’in sanık hakkında yapılan bir şikayet sonrası tedbir kararını tebliğ etmek amacı ile sanığı aradığı, sanığın ilk önce telefonu açmadığı daha sonra sanığın katılan polisi aradığı, sanığın katılan polise hitaben “sen kimsin lan a…na koduğumun polisi o..pu, ben seni kimin arattırdığını biliyorum a..na koduğumun polisi” diyerek hakarette bulunduğu, katılanın telefonun hoparlörünü açtığı ve şahsa Eryaman Polis merkezine gelmesini söylediği, bunun üzerine “a..na koduğumun orospusu yaka numaranı ver senin soy ismin ne oraya gelirse seni s…im, seni bulacağım o zaman sana gününü göstereceğim” şeklinde hakaret ve tehditlerde bulunduğu olayda, sanığın savunmasında müştekinin polis olduğunu bilmediğini, kendisini dolandırıcıların aradığını zannettiğini söylemesi şeklindeki savunmasının aksini kanıtlayan delil bulunmaması karşısında, yerel mahkemece kabul olunan eylemlerin TCK’nın 106/1-ilk cümlesinde tanımlanan tehdit ve aynı Yasanın 125/1. maddesinde düzenlenen hakaret suçlarını oluşturduğu gözetilmeden, yerinde olmayan gerekçeyle yazılı şekilde CMK’nın 223/d. maddesi uygulanarak sanık hakkında ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilmesi
‘’Tutmazsanız Adam Değilsiniz’ Sözünün Hakaret Suçu Oluşturmayacağı
Yargıtay 18. Ceza Dairesi 2018/6181 E. , 2020/546 K.
Hakaret fiilinin cezalandırılmasıyla korunan hukuki değer, kişilerin onur, şeref ve saygınlığı olup, bu suçun oluşabilmesi için, davranışın kişiyi küçük düşürmeye yönelik olarak gerçekleşmesi gerekmektedir. Bir hareketin tahkir edici olup olmadığı bazı durumlarda nispi olup, zamana, yere ve duruma göre değişebilmektedir. Kişilere yönelik her türlü ağır eleştiri veya rahatsız edici sözlerin hakaret suçu bağlamında değerlendirilmemesi, sözlerin açıkça, onur, şeref ve saygınlığı rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnadını veya sövmek fiilini oluşturması gerekmektedir. Yargılamaya konu somut olayda; sanığın görevli jandarma personeline hitaben söylediği kabul edilen “ tutmazsanız adam değilsiniz ” şeklindeki sözün muhatabın onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, rahatsız edici, kaba ve nezaket dışı hitap tarzı niteliğinde olduğu, dolayısıyla hakaret suçunun unsurları itibari ile oluşmadığı gözetilmeden, sanığın beraatı yerine mahkûmiyet kararı verilmesi,
‘‘Sen Daha Çocuksun Sen Kimsin, Çık Lan Dışarı’’ Sözlerinin Hakaret Oluşturmayacağı
Yargıtay 18. Ceza Dairesi 2019/3755 E. , 2019/12672 K.
Hakaret fiillerinin cezalandırılmasıyla korunan hukuki değer, kişilerin onur, şeref ve saygınlığı olup, bu suçun oluşabilmesi için, davranışın kişiyi küçük düşürmeye matuf olarak gerçekleşmesi gerekmektedir. Bir hareketin tahkir edici olup olmadığı bazı durumlarda nispi olup, zamana, yere ve duruma göre değişebilmektedir. Sözlerin açıkça, onur, şeref ve saygınlığı rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnadını veya sövmek fiilini oluşturması gerekmektedir. Somut olayda; katılanlara karşı sanığın “sen daha çocuksun sen kimsin, çık lan dışarı” şeklindeki sözünün katılanın onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, rahatsız edici ve nezaket dışı hitap tarzı niteliğinde olduğu ve hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığı gözetilmeden, mahkumiyet kararı verilmesi.
){kind=link}