Denetimli serbestlik 5275 sayılı Ceza Ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun 105 – 105/A maddelerinde Kamuya Yararlı Bir İşte Çalıştırma Ve Adli Para Cezalarının İnfazı başlığı altında düzenlenmiş bir ceza infaz kurumudur.
Denetimli serbestliğin amacı hükümlülerin dış dünyaya uyumlarını sağlamak, aileleriyle bağlarını sürdürmek ve kamuya yararlı bir birey haline getirilmesi amacıyla oluşturulmuş bir kurumdur. Bu uygulamada hükümlünün koşullu salınmasında kanunun öngördüğü süreye ulaşılması halinde tahliye edilerek denetimli olarak infazının gerçekleştirilmesi şeklinde olmaktadır. Konunun daha iyi anlaşılabilmesi için konu hakkında düzenlenmiş maddeleri detaylıca inceleyelim.
Denetimli serbestlik tedbirin nasıl işleneceğine dair ilk olarak 5275 sayılı kanunun 105. maddesinde, Türk Ceza Kanununun 50 nci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendinde yer alan kısa süreli hapis cezasının yaptırım seçeneklerinden kamuya yararlı bir işte çalıştırılması öngörülmekte olup seçenek yaptırımlar arasındadır. Aynı kanunun devamında hükümlünün, ücretsiz olarak iki saat çalışması karşılığı bir gün olmak üzere bir kamu kurumunun veya kamu yararına hizmet veren bir özel kuruluşun belirli hizmetlerinde çalıştırılarak infazın gerçekleştirileceği hüküm altına alınmıştır.
Devamında ise günlük çalışma süresi, en az iki saat ve en fazla sekiz saat olacak şekilde denetimli serbestlik müdürlüğünce belirlenir.Denetimli serbestlik müdürlükleri, bölgelerinde bulunan bu tür kurumlardan hükümlüleri ne suretle çalıştırabileceklerine dair bilgi alırlar ve hizmetler listesini oluştururlar.
Denetimli Serbestlik Tedbiri Uygulanarak Cezanın İnfazı Nasıl Yapılır?
5275 sayılı kanunun 105/A maddesinde infazın nasıl yapılacağı düzenlenmiş olup, kanun maddesine göre hükümlülerin dış dünyaya uyumlarını sağlamak, aileleriyle bağlarını sürdürmelerini ve güçlendirmelerini temin etmek amacıyla, açık ceza infaz kurumunda veya çocuk eğitim evinde bulunan ve koşullu salıverilmesine bir yıl veya daha az süre kalan iyi hâlli hükümlülerin talebi hâlinde, cezalarının koşullu salıverilme tarihine kadar olan kısmının denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle infazına, ceza infaz kurumu idaresince hazırlanan değerlendirme raporu dikkate alınarak, hükmün infazına ilişkin işlemleri yapan Cumhuriyet başsavcılığının bulunduğu yer infaz hâkimi tarafından karar verilebilir.Fakat yeni infaz yasasına göre 30.03.2020 tarihinden sonra işlenen suçlar açısından olup, 30.03.2020 tarihinden önce işlenen suçlar bakımından koşullu salıverilmeye üç yıl süre kalmasıyla uygulanacağı resmi gazetede yayınlanmıştır. (5275 Sayılı Kanun Geçici 6. Madde)İnfaz yasasıyla alakalı özellikle koşullu salıverilme süreleri açısından bir sonraki makalemizde detaylarıyla anlatacağımızdan bu konu üzerinde fazla durmadık.
Ayrıca açık ceza infaz kurumuna ayrılma şartları oluşmasına karşın, iradesi dışındaki bir nedenle açık ceza infaz kurumuna ayrılamayan veya bu nedenle kapalı ceza infaz kurumuna geri gönderilen iyi hâlli hükümlüler, diğer şartları da taşımaları hâlinde, birinci fıkrada düzenlenen infaz usulünden yararlanabilirler.
Çocuk Sahibi Kadınların Ve Hastaların Denetimli Serbestlik İçin
Ne Kadar İnfaz Süreleri Kalmalıdır?
Bu hususta yukarıdaki denetimli serbestlik tedbirinin uygulanabilmesi için
- Sıfır-altı yaş grubunda çocuğu bulunan ve koşullu salıverilmesine iki yıl veya daha az süre kalan kadın hükümlüler,
- Maruz kaldıkları ağır bir hastalık, engellilik veya kocama nedeniyle hayatlarını yalnız idame ettiremeyen ve koşullu salıverilmesine üç yıl veya daha az süre kalan hükümlüler, diğer şartları da taşımaları hâlinde yararlanabilirler.
Ayrıca ağır hastalık, engellilik veya kocama hâli, Adlî Tıp Kurumundan alınan veya Adalet Bakanlığınca belirlenen tam teşekküllü hastanelerin sağlık kurullarınca düzenlenip Adlî Tıp Kurumunca onaylanan bir raporla belgelendirilmelidir.
Adli Para Cezasını Ödemeyen Denetimli Serbestlikten Yararlanabilirler Mi?
Adli para cezasının ödenmemesi nedeniyle cezası hapse çevrilen hükümlüler denetimli serbestlik tedbirinden yararlanamazlar.
Denetimli Serbestlik Tedbirinde Hangi Yükümlülüklere Hükmedilir?
Denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle cezasının infazına karar verilen hükümlünün, koşullu salıverilme tarihine kadar;
- Kamuya yararlı bir işte ücretsiz olarak çalıştırılması,
- Bir konut veya bölgede denetim ve gözetim altında bulundurulması,
- Belirlenen yer veya bölgelere gitmemesi,
- Belirlenen programlara katılması yükümlülüklerine tabii tutulur.
Söz konusu yükümlülüklerden bir veya birden fazlasına tabi tutulmasına, denetimli serbestlik müdürlüğünce karar verilir. Hükümlünün risk ve ihtiyaçları dikkate alınarak yükümlülükleri değiştirilebilir.
Denetimli Serbestlik Yükümlülüklerine Uyulmadığı Takdirde Ne Olur?
Eğer hükümlü;
- Ceza infaz kurumundan ayrıldıktan sonra, talebinde belirttiği denetimli serbestlik müdürlüğüne beş gün içinde müracaat etmemesi,
- Hakkında belirlenen yükümlülüklere, denetimli serbestlik müdürlüğünün hazırladığı denetim ve iyileştirme programına, denetimli serbestlik görevlilerinin bu kapsamdaki uyarı ve önerileriyle hakkında hazırlanan denetim planına uymamakta ısrar etmesi,
- Ceza infaz kurumuna geri dönmek istemesi,
hâlinde, denetimli serbestlik müdürlüğünün talebi üzerine, koşullu salıverilme tarihine kadar olan cezasının infazı için açık ceza infaz kurumuna gönderilmesine, denetimli serbestlik müdürlüğünün bulunduğu yer infaz hâkimi tarafından karar verilir.
Ayrıca hükümlü tarafından denetimli serbestlik müdürlüğüne müracaat etmesi gereken sürenin bitiminden itibaren iki gün geçmiş olmasına karşın müracaat etmeyenler ile ceza infaz kurumuna iade kararı verilmesine rağmen iki gün içinde en yakın Cumhuriyet başsavcılığına teslim olmayan hükümlüler hakkında, 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 292 nci ve 293 üncü maddelerinde yazılı hükümler uygulanır.
Yükümlülüklerin gereklerine ve denetim planına uygun davranan hükümlünün koşullu salıverilmesi hakkında denetimli serbestlik müdürlüğü tarafından hazırlanan gerekçeli rapor mahkemeye gönderilir.
Denetimli Serbestlikte Suç İşlenmesi Halinde Ne Olur?
Hükümlü hakkında denetimli serbestlik tedbiri uygulanmaya başlandıktan sonra işlediği iddia olunan ve cezasının alt sınırı bir yıl veya daha fazla hapis cezasını gerektiren kasıtlı bir suçtan dolayı kamu davası açılmış olması hâlinde, denetimli serbestlik müdürlüğünün talebi üzerine infaz hâkimi tarafından, hükümlünün açık ceza infaz kurumuna gönderilmesine karar verilebilir. Kovuşturma sonucunda beraat, ceza verilmesine yer olmadığı, davanın reddi veya düşme kararı verilmesi hâlinde, hükümlünün cezasının infazına denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak devam olunmasına infaz hâkimi tarafından karar verilir.
